Ռուսաստանի Արտաքին հետախուզության ծառայության նախկին տնօրեն, բանակի գեներալ, Ռուսաստանի Դաշնության հերոս Վյաչեսլավ Տրուբնիկովն օրերս հարցազրույց է տվել Baltnews գործակալությանը, որտեղ անդրադարձել է նաև ղարաբաղյան կարգավորման դրվագներից մեկին:
Խաղաղապահության կազուսները
-«Նորմանդական քառյակը» հետխորհրդային տարածքում ձևավորել է բացարձակապես նոր ձևաչափ` առաջին անգամ ԽՍՀՄ նախկին հանրապետություններից մեկի տարածք է մուտք գործում օտար երկրի զինված ոստիկանականությունը: Նման գործողություններ եղել են Բոսնիայում, Կոսովոյում, սակայն` ոչ հետխորհրդային տարածքում:
– Համաձայն եմ: Սակայն ի գիտություն ձեզ` ես չորս տարի շարունակ եղել եմ Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության Մինսկի խմբի անդամ, որը զբաղվում էր Մերձդնեստրի և Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրներով: Դա շատ բարդ էր: Սակայն Ղարաբաղի հարցում ես չափազանց բարենպաստ վիճակում էի: Մահացած Հեյդար Ալիևը և Ռոբերտ Քոչարյանը, գումարած` Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարությունն, ամեն ինչ ճիշտ էին ընկալում: 2000թ-ի ապրիլին մենք հանդիպեցինք ԱՄՆ-ի Ֆլորիդա նահանգի Քի-Ուեսթում:
Մենք գտանք բանաձևը. Միջազգային արժութային հիմնադրամի գումարներով հնարավոր կլիներ միջանցք ապահովել Ադրբեջանից դեպի հարավ, և Հայաստանից` Ստեփանակերտ: Սակայն Հեյդար Ալիևը… Նա սկզբում ոչ մեկի հետ չէր կիսվում, իսկ երբ պատմեց իր մերձավոր գործընկերներին, նրանք ընդդիմացան` «Ինչպե՞ս թե, մենք պիտի՞ հանձնենք մեր տարածքի մի մասը»:
-Այդ ժամանակ ի՞նչ «կապույտ սաղավարտներ» էին նախատեսվում, արտասահմանյա՞ն:
-ԱՊՀ շրջանակներում ձևավորված խաղաղապահներ: Որպեսզի նրանք մերոնցից լինեին:
-Իսկ հիմա՞, ձեր կարծիքով` ո՞ր երկրները կարող են ռիսկի դիմել և Դոնբաս ուղարկել իրենց ոստիկաններին:
-Գիտեք, ես կողմնակից եմ, որ այնտեղ խաղաղապահ առաքելություն իրականացվի: Սակայն վստահ չեմ, թե այնտեղ ով պետք է լինի: Չէ՞ որ երկու կողմն էլ պետք է համաձայնություն տան: Օրինակ` չկա որևէ երաշխիք, որ Կիևը ֆիներին հավանություն կտա:
Հեյդար Ալիևը երբ պատմեց իր մերձավոր գործընկերներին, նրանք ընդդիմացան` «Ինչպե՞ս թե, մենք պիտի՞ հանձնենք մեր տարածքի մի մասը»:
Ո՞վ կուտի կիեվյան կոտլետը
-Իսկ ընդհանրապես կա՞ հնարավորություն, որ եթե ոչ այս, ապա գոնե հաջորդ փուլում Կիևում կհայտնվի որևէ քաղաքական կուսակցություն, որը Ռուսաստանի հետ կապեր կհաստատի:
-Իմ «դիլետանտային» հայացքով` Կիևի ամենասարսափելի խնդիրը նախագահի թույլ լինելն է: Դա սարսափելի է: Եթե նա իրոք ուժեղ լիներ, ապա նրա հետ հնարավոր կլիներ համաձայնություն ձեռք բերել: Սակայն նա պլաստիրինից է: Մարդ, որն ինքն իր համար պատասխանատվություն չի կրում: Այ օրինակ հարցրեք` ո՞ւր է հիմա Կոլոմոյսկին: Որովհետև դա միշտ այդպես է լինելու:
Ես գտնում եմ, որ խաղաղապահության, ընդհանուր կոնսենսուսի ձեռքբերման խնդիրը լավագույնս միավորվում է իրական իշխանության բացակայության հետ: Հենց ամենասկզբից պետք էր նկատի առնել, որ Պորոշենկոն նախագահ է, պետք չէր նրան «շոկոլադե նապաստակ» անվանել, անհրաժեշտ էր աջակցել: Իսկ այսօր, ինձ թող ներեն, նա ոչինչ է:
Ինչո՞ւ է Ասադը պահանջված
-Ձեր կարծիքով` Բաշար Ասադն ամբո՞ղջ Սիրիայի, թե՞ Միջերկրական ծովի ափին ալավիական փոքր անկլավի նախագահն է, ով չի վերահսկում երկրի երեք-քառորդ մասը:
-Ամենակարևորն այն է, որ ոչ մի տեղ չես փախչի նրա լեգիտիմությունից: Նա օրինական ընտրված նախագահ է: Եվ նույնիսկ այդ փոքր անկլավից նա ապահովում է երկրի միասնականությունը: Նույնիսկ Մոսադի իմ «սիրելի գործընկերներն» են խոստովանում, որ Սիրիան պետք է միասնական մնա: Այլապես փլուզումը կընդգրկի ամբողջ Մերձավոր Արևելքը: Կձևավորվի նաև Քրդստանը…
Դուք աշխարհագրական տեսանկյունից ինչ-որ տեղ ճիշտ եք: Սակայն կա ռազմական ուժ, ինչպես մեզ մոտ են անվանում` իրավապահ մարմիններ:
-Բռնություն գործադրելու մոնոպոլիա՞:
-Դուք ամբողջովին իրավացի եք: Այն պետության ձեռքին է, ինչի հետ համաձայն է ՄԱԿ Անվտանգության խորհուրդը: Իսկ հիմա ո՞վ է իր վրա վերցնում այդ գործառույթը: Ինչ-որ մի ԻԼԻՊ…
-Եթե զուտ ռազմավարական տեսանկյունից դիտենք Մերձավոր Արևելքը, ապա չի՞ թվա, որ այստեղ ամենակայուն խաղացողն, այդուամենայնիվ, Իսրայելն է: Իսկ Ռուսաստանի խորը ներգրավվածությունը Սիրիայում խորհրդային ժամանակներին բնորոշ զգացմունքներին տուրք տալու արդյունք է:
-Ոչ, դա բացարձակապես այլ հարց է: Երբ այդ ամենը նոր միայն սկսվում էր ես իմ հրեա ընկերների հետ արդեն քննարկում էի, թե ինչ կլինի, եթե ամեն ինչ ձախողվի: Ի՞նչ կլինի Լիբանանի և Թուրքիայի հետ: բայց այդ ամենը որոշում են «երրորդ ուժերը», որոնք էլ վարում են այդ «pxoxy war»-երը (միջնորդավորված պատերազմ):
-Այսինքն` Իսրայելն աջակցո՞ւմ է Ռուսաստանի դիրքորոշմանը:
-Ամբողջությամբ աջակցում է: Նույնիսկ ոչ հրապարակային, այլ` ներքին առումով. պետք է պահպանել Սիրիայի միասնականությունը: Ամենակարևորը, որ այն չձևախեղի ամբողջ տարածաշրջանում ընթացող վերադասավորումները: